ĐI XEM CHỢ QUÊ TÚY LOAN NGÀY GIÁP TẾT
Tết Giáp Thìn 2024 đã gần kề, và chợ truyền thống Túy Loan ở quê tôi cũng đang trong những ngày rộn ràng, nhộn nhịp. Những ngày cận Tết này, chợ Túy Loan (xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, TP. Đà Nẵng) tràn ngập sắc màu với các sản phẩm nông sản, đặc sản, và hàng thủ công mỹ nghệ đến từ các làng nghề khác nhau. Cảnh tượng này đọng mãi trong tâm trí khi những chiếc quang gánh và xe tải chất đầy những sản phẩm này được mang vào chợ từ sớm, trong khi làng quê vẫn bao phủ bởi sương mù trắng xóa.
Khi mặt trời bắt đầu hừng sáng ở phía đông, sau cổng chợ đã thấy nhiều hàng hóa xuất hiện. Các loại hoa trồng, củ, quả, chè xanh, buồng cau tươi, chuối mốc, và các loại bánh ngày Tết đã sẵn sàng để phục vụ khách hàng. Chợ quê trước Tết thật sôi động và hứa hẹn, không chỉ là nơi tấp nập của người mua và người bán mà còn là điểm gặp gỡ, trao đổi, và chia sẻ chuyện trò về cuộc sống, niềm vui, nỗi buồn, và những sự kiện trong năm, nhất là đối với những người cao tuổi.
Chúng tôi thong thả dạo một vòng quanh chợ Túy Loan và cảm nhận hết vẻ đẹp của văn hóa “dân dã” trong việc mua bán trong dịp Tết tại quê nhà. Đã lâu rồi, không còn trải nghiệm nhiều nét văn hóa này, nhưng khi đặt chân tới chợ quê vào những ngày giáp Tết, chúng tôi lại được đắm chìm trong vẻ đẹp và sự rộn ràng của một ngôi chợ quê truyền thống nhưng ít nhiều đã chuyển dần sang “hiện đại”.
Ngay từ QL14B, chúng tôi đã cảm nhận sự nhộn nhịp với các bãi đỗ xe máy và xe đạp tấp nập hơn bao giờ hết. Chỗ này bán các loại hoa tươi như cúc và vạn thọ, chỗ kia lại là hoa nhựa, với sự đa dạng về màu sắc. Dưới những chiếc dù to, những bộ quần áo trẻ em nhiều màu sắc đang lay động trong gió, và các em nhỏ đang tròn mắt trong việc xem những chùm bong bóng nhiều màu sắc hoặc tham gia cùng mẹ lựa chọn những bộ quần áo mới cho ngày Tết.Sân chợ Túy Loan khá rộng rãi, nhưng phần lớn không gian ven đường cái đã được dành cho các loại hoa như thược dược, lan, cúc, vạn thọ, quất…Bên trong sân chợ, chúng tôi thấy có rất nhiều quầy hàng bán trái cây, chuối sứ, bánh tráng, bánh khô, bánh nổ, bánh tổ, bánh in, bánh tét, và nổi bật nhất là bánh tráng đặc sản từ làng nghề bánh tráng Túy Loan với nhiều loại khác nhau, từ bánh tráng dày có mè, bánh tráng mỏng đến bánh tráng gói nem. Chợ còn nổi tiếng với thịt heo cỏ ngon và độc đáo mà trước đây người dân thành phố tìm mua. Các loại cá biển và cá đồng cũng thu hút nhiều khách hàng trong những ngày cận Tết.
Phía bên trái chợ là nơi bán rau quả như cải cây, tần ô, củ kiệu, hành tím, cà rốt, khoai tây, lá chè xanh, khoai môn, trầu cau, và gần đó, có quầy bán chuối “mốc”. Các bà mẹ quê ngồi chọn lựa và mua vài nải chuối đẹp để chưng quả tử, một truyền thống trong dịp Tết, để trên bàn thờ tổ tiên và ông bà để tỏ lòng thành kính.
Đối diện chợ, bên kia đường, có những cửa hiệu điện tử với tiếng nhạc vang lên qua những chiếc loa lớn và ánh đèn sặc sỡ. Góc bên kia chợ, quầy hàng hoa giấy tạo nên một góc chợ rực rỡ với sắc màu, và góc này là nơi bán lá chuối và lá dong để gói bánh chưng và bánh tét. Trong chợ, có những hàng quần áo, giày guốc, gương lược, và họp đầy người mua.
Chúng tôi ghé thăm quầy hàng “khắc trên dưa hấu” của nghệ nhân Phan Phú Cường (68 tuổi, trú xã Hòa Nhơn). Tại đây, rất đông bạn trẻ đến tham quan và mua những chiếc “dưa khắc.” Nghệ nhân Phú Cường cho biết trong suốt hơn 15 năm qua, từ ngày 26 đến ngày 30 của tháng Chạp (tháng cuối cùng của năm âm lịch), ông đã đến đây để khắc dưa hấu và bán trong dịp Tết. Dưa hấu không khắc giá khoảng 15.000 đồng mỗi kg, trong khi các chiếc dưa hấu được khắc hình theo yêu cầu có giá từ 150.000 đồng đến 200.000 đồng mỗi quả (tuỳ thuộc vào kích thước). Vào chiều ngày 30 Tết, sau khi trừ đi các chi phí, mỗi người có thể thu về từ 4 đến 5 triệu đồng, đủ để kín đáo mọi chi phí trong dịp Tết./Lão nông, ông Đặng Toàn (92 tuổi, trú thôn Túy Loan Đông 2, xã Hòa Phong), đang “dạo chợ” với chiếc xe đạp cho hay, chợ Túy Loan nổi tiếng vì vị trí địa lý thuận lợi. Nó nằm ngay tại giao điểm của đường sông và đường bộ, với cảnh quang thơ mộng của dòng sông. Chợ Túy Loan là nơi tập trung hầu hết các sản phẩm từ vùng lâm sản, cá mắm, và hàng thủ công từ những nơi khác nhau như Đông Giang, Hòa Phú, Hội An, Đà Nẵng, Cẩm Nê, Yến Nê, và nhiều làng nghề trồng rau an toàn. Vì vậy, chợ quê được biết đến với câu ca dân gian: “Tuý Loan trăm thứ, trăm ngon / Vừa vừa cái miệng kẻo chồng con hết nhờ!”.
Vào những ngày giáp Tết, chợ trở nên đông đúc gấp bội, thậm chí đôi khi không còn chỗ để đứng chân và tràn đầy tiếng cười, nói đã tạo nên một không gian như ngày hội. Ngày thường, chợ chỉ mở vào buổi sáng, nhưng trong dịp cuối năm, vì nhu cầu mua sắm của mọi người, chợ mở quá xế trưa.
Sau nhiều năm xa quê, khi trở về và thăm lại chợ quê Túy Loan trong những ngày giáp Tết, tôi đã được nắm lấy bởi cảm xúc. Mặc dù chợ đã trải qua sự thay đổi theo hướng hiện đại, nhưng tôi vẫn cảm nhận được bản chất truyền thống của chợ Tết. Chợ trước Tết vẫn mang lại không khí rộn ràng và sắc màu, như thời thơ ấu khi tôi thường được mẹ dẫn đi chọn mua áo mới cho dịp Xuân. Sau này, khi lớn lên, tôi đã viết bài thơ để tặng mẹ:
“Quê tôi chợ Túy bên sông
Thuở tôi còn bé ngồi trông mẹ về
Ngọt môi kẹo ú, đùm chè
Nắng chan đổ lửa ngày hè hắt hiu
Xuân về bóng mẹ liêu xiêu
Gánh “non” xuống chợ, tìm trâu trên rừng
Có hôm mắt mẹ rưng rưng
Tìm trâu trâu lạc, con thì ở đâu?
Quê nhà bao cuộc bể dâu (lũ lụt)
Tang thương cũng lắm nỗi đau cũng nhiều
Mẹ tôi vất vả trăm điều
Sáng đi chạy chợ, đến chiều lên nương!”
Bài thơ này là món quà tặng mẹ, và nó là cách của tôi để tôn vinh những kỷ niệm và tình cảm đối với quê hương và chợ Túy Loan thân yêu của chúng tôi./.
Một số hình ảnh
Bài và ảnh Túy Loan
